Documentation for a newer release is available. View Latest

Ön Söz

Sistem Yöneticisi Kılavuzu, Fedora 26 sisteminin sizin ihtiyaçlarınıza göre nasıl özelleştirileceğine ilişkin bilgiler içermektedir. Sisteminizi yapılandırmak ve özelleştirmek için kapsamlı, görev odaklı bir rehber arıyorsanız, bu kılavuz tam size göre.

Bu kılavuz, aşağıdakiler gibi birçok ara konuyu ele almaktadır:

  • DNF kullanarak paketleri kurma ve yönetme

  • Apache HTTP Sunucusu, Postfix, Sendmail ve diğer kurumsal sınıf sunucuları ve yazılımları yapılandırma

  • Çekirdek modülleriyle çalışma ve çekirdeği yükseltme

Bazı grafiksel işlemler ve menü konumları GNOME’a özeldir, ancak çoğu komut satırı talimatı genel olarak uygulanabilir olacaktır.

Hedef Kitle

Sistem Yöneticisi Kılavuzu, Fedora işletim sistemi hakkında temel bilgilere sahip olduğunuzu varsayar. Bu sistemin kurulumuyla ilgili yardıma ihtiyacınız varsa, Fedora Kurulum Kılavuzuna bakın.

Bu Kitap Nasıl Okunur

Bu kılavuz aşağıdaki ana kategorilere ayrılmıştır:

Temel Sistem Yapılandırması

Bu bölüm klavye yapılandırması, tarih ve saat yapılandırması, kullanıcıları ve grupları yönetme ve ayrıcalıklar kazanma gibi temel sistem yönetimi görevlerini kapsar.

Grafiksel Uygulamaları Açma, Grafiksel Kullanıcı Arayüzü (Graphical User Interface) veya GUI uygulamalarını çeşitli ortamlarda açma yöntemlerini açıklar.

Sistem Yerel Ayarı ve Klavye Yapılandırması bölümü, temel dil ve klavye ayarlarını açıklar. Masaüstünüzün dilini yapılandırmanız, klavye düzenini değiştirmeniz veya panele klavye düzeni göstergesi eklemeniz gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

Tarih ve Saati Yapılandırma bölümü, sistem tarih ve saatinin yapılandırılmasını açıklar. Tarih ve saati ayarlamanız veya değiştirmeniz gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

Kullanıcıları ve Grupları Yönetme bölümü, grafiksel bir kullanıcı arayüzünde ve komut satırında kullanıcıların ve grupların yönetilmesini açıklar. Sisteminizdeki kullanıcıları ve grupları yönetmeniz veya parola eskimeyi etkinleştirmeniz gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

Ayrıcalıklar Kazanma bölümü, su ve sudo gibi setuid programlarını kullanarak yönetici ayrıcalıkları kazanmanın yollarını açıklar.

Paket Yönetimi

Bu bölüm, DNF kullanılarak Fedora üzerinde yazılım paketlerinin nasıl yönetileceğini açıklar.

DNF bölümü, DNF paket yöneticisini açıklar. Paketlerin komut satırında nasıl aranacağı, kurulacağı, güncelleneceği ve kaldırılacağı hakkında bilgi için bu bölümü okuyun.

Alt Yapı Hizmetleri

Bu bölüm, hizmetlerin ve arka plan programlarının nasıl yapılandırılacağı, kimlik doğrulamanın nasıl yapılandırılacağı ve uzaktan oturum açmaların nasıl etkinleştirileceği hakkında bilgi sağlar.

Hizmetler ve Arka Plan Programları bölümü, bir sistem başlatıldığında çalıştırılacak hizmetlerin yapılandırılmasını açıklar ve systemctl aracını kullanarak hizmetlerin komut satırında nasıl başlatılacağı, durdurulacağı ve yeniden başlatılacağı hakkında bilgi sağlar.

OpenSSH bölümü, SSH protokolü aracılığıyla uzaktan oturum açmanın nasıl etkinleştirileceğini açıklar. sshd hizmetinin yapılandırmasını ve ayrıca ssh, scp, sftp istemci araçlarının temel kullanımını anlatır. Bir makineye uzaktan erişime ihtiyacınız varsa bu bölümü okuyun.

TigerVNC bölümü, diğer bilgisayarları uzaktan denetlemenizi sağlayan virtual network computing (VNC) grafiksel masaüstü paylaşımı yöntemini açıklar.

Sunucular

Bu bölüm, bir Web sunucusunun nasıl kurulacağı veya ağ üzerinden dosya ve dizinlerin nasıl paylaşılacağı gibi sunucularla ilgili çeşitli konuları tartışır.

Web Sunucuları bölümü, Apache Yazılım Vakfı tarafından geliştirilen sağlam, tam özellikli bir açık kaynaklı web sunucusu olan Apache HTTP Sunucusuna odaklanır. Sisteminizde bir web sunucusu yapılandırmanız gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

E-posta Sunucuları bölümü, günümüzde kullanılan çağdaş e-posta protokollerini ve Postfix, Sendmail, Fetchmail ve Procmail dahil olmak üzere e-posta göndermek ve almak için tasarlanmış bazı programları gözden geçirir. Sisteminizde bir e-posta sunucusu yapılandırmanız gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

Dizin Hizmetleri Sunucuları bölümü, LDAPv2 ve LDAPv3 protokollerinin açık kaynaklı bir uygulaması olan OpenLDAP kurulumunu ve yapılandırmasını açıklar. Sisteminizde bir dizin hizmetleri sunucusu yapılandırmanız gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

Dosya ve Yazdırma Sunucuları bölümü, Server Message Block (SMB) protokolünün açık kaynaklı bir uygulaması olan Samba ve Fedora ile birlikte gelen ana FTP sunucusu olan vsftpd kurulumu ve yapılandırmasında size rehberlik eder. Ayrıca, yazıcıları yapılandırmak için Yazıcı Yapılandırma aracının nasıl kullanılacağını açıklar. Sisteminizde bir dosya veya yazdırma sunucusu yapılandırmanız gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

chrony Paketini Kullanarak NTP’yi Yapılandırma bölümü, Ağ Saati Protokolü (Network Time Protocol - NTP) için bir istemci ve sunucu olan chrony paketinin kurulumunu ve yapılandırılmasını açıklar. Sistemi, saati uzak bir NTP sunucusuyla eşzamanlayacak şekilde yapılandırmanız veya bu sistemde bir NTP sunucusu kurmanız gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

ntpd Kullanarak NTP’yi Yapılandırma bölümü, Ağ Saati Protokolü (Network Time Protocol - NTP) için bir NTP arka plan programı olan ntpd kurulumunu ve yapılandırılmasını açıklar. Sistemi, saati uzak bir NTP sunucusuyla eşzamanlayacak şekilde yapılandırmanız veya bu sistemde bir NTP sunucusu kurmanız gerekiyorsa ve chrony uygulamasını kullanmamayı tercih ediyorsanız bu bölümü okuyun.

ptp4l Kullanarak PTP’yi Yapılandırma bölümü, Hassas Ağ Saati Protokolünü (Precision Network Time Protocol - PTP) destekleyen ağ sürücüleriyle kullanım için bir uygulama olan ptp4l Hassas Saat Protokolü uygulamasının kurulumunu ve yapılandırmasını açıklar. Sistemi, sistem saatini bir ana PTP saati ile eşzamanlayacak şekilde yapılandırmanız gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

İzleme ve Otomasyon

Bu bölüm sistem yöneticilerinin sistem performansını izlemesine, sistem görevlerini otomatikleştirmesine ve hataları bildirmesine olanak tanıyan çeşitli araçları açıklar.

Sistem İzleme Araçları bölümü, sistem hakkında önemli bilgileri almak için kullanılabilecek uygulamaları ve komutları tartışır. Temel sistem bilgilerinin nasıl toplanacağını öğrenmek için bu bölümü okuyun.

Günlük Dosyalarını Görüntüleme ve Yönetme bölümü, rsyslog arka plan programının yapılandırmasını ve günlük dosyalarının nasıl bulunacağını, görüntüleneceğini ve izleneceğini açıklar. Günlük dosyalarıyla nasıl çalışılacağını öğrenmek için bu bölümü okuyun.

Sistem Görevlerini Otomatikleştirme bölümü, cron, at ve batch araçlarına genel bir bakış sağlar. Otomatikleştirilmiş görevleri gerçekleştirmek için bu programların nasıl kullanılacağını öğrenmek için bu bölümü okuyun.

OProfile bölümü, düşük ek yüklü, sistem çapında bir performans izleme aracı olan OProfile programını açıklar. Sisteminizde nasıl OProfile kullanılacağı hakkında bilgi için bu bölümü okuyun.

Çekirdek, Modül ve Sürücü Yapılandırması

Bu bölüm, yöneticilere çekirdek özelleştirme konusunda yardımcı olan çeşitli araçları kapsar.

GRUB 2 Önyükleyicisiyle Çalışma bölümü, sistem önyükleme zamanında yüklenecek bir işletim sistemi veya çekirdeğin seçilmesini sağlayan GNU GRand Unified Boot loader (GRUB) sürüm 2 önyükleyicisini açıklar.

Çekirdeği Elle Yükseltme bölümü, dnf yerine rpm komutunu kullanarak bir çekirdek paketinin elle nasıl güncelleneceği hakkında önemli bilgiler sağlar. DNF paket yöneticisi ile bir çekirdek paketini güncelleyemiyorsanız bu bölümü okuyun.

Çekirdek Modülleriyle Çalışma bölümü, çekirdek modüllerinin ve bunların bağımlılıklarının nasıl görüntüleneceğini, sorgulanacağını, yükleneceğini ve kaldırılacağını ve modül parametrelerinin nasıl ayarlanacağını açıklar. Ek olarak, birden çok Ethernet kartı ve kanal birleştirme kullanma gibi belirli çekirdek modülü özelliklerini açıklar. Çekirdek modülleriyle çalışmanız gerekiyorsa bu bölümü okuyun.

RPM

Bu ek, Fedora tarafından kullanılan açık bir paketleme sistemi olan RPM Paket Yöneticisi (RPM Package Manager - RPM) ve rpm programının kullanımına odaklanmaktadır. dnf yerine rpm kullanmanız gerekiyorsa bu eki okuyun.

Wayland Görüntü Sunucusu

Bu ek, Fedora için GNOME’da kullanılan yeni bir görüntü sunucusu olan Wayland ve Wayland görüntü sunucusuyla ilgili sorunların nasıl giderileceğine bakmaktadır.

Geri Bildirime İhtiyacımız Var!

Bu kılavuzda bir yazım hatası bulursanız veya bu kılavuzu daha iyi hale getirmenin bir yolunu düşündüyseniz, bunu sizden duymak isteriz! Lütfen Bugzilla adresinde bunu bize bildirin.

Belgelendirmeyi iyileştirmek için bir öneriniz varsa, onu açıklarken mümkün olduğunca özel olarak belirtmeye çalışın. Bir hata bulduysanız, kolayca bulabilmemiz için lütfen bölüm numarasını ve çevresindeki metnin bir kısmını ekleyin.

Teşekkürler

Bu metnin belirli bölümleri ilk olarak, https://access.redhat.com/documentation/en-US/Red_Hat_Enterprise_Linux/7/html/System_Administrators_Guide/index.html adresinde bulunan Red Hat Enterprise Linux 7 Sistem Yöneticisi Kılavuzu, telif hakkı © 2014–2017 Red Hat, Inc., kitapçığında yayınlanmıştır.

Net-SNMP ile Performans İzleme bölümü, Michael Solberg tarafından yazılan bir makaleye dayanmaktadır.

Bu kitabın yazarları, değerli katkıları için şu kişilere teşekkür etmektedir: Adam Tkáč, Andrew Fitzsimon, Andrius Benokraitis, Brian Cleary Edward Bailey, Garrett LeSage, Jeffrey Fearn, Joe Orton, Joshua Wulf, Karsten Wade, Lucy Ringland, Marcela Mašláňová, Mark Johnson, Michael Behm, Miroslav Lichvár, Radek Vokál, Rahul Kavalapara, Rahul Sundaram, Sandra Moore, Zbyšek Mráz, Jan Včelák, Peter Hutterer, T.C. Hollingsworth, James Antill, ve daha birçokları.